«مستند مسابقه خانه ما» بر تجمل ژانری در تلویزیون غلبه کرد/ گفت و گو با «مریم جلالی»، کارشناس حوزه رسانه

یک کارشناس رسانه گفت: یکی از محاسن ریلیتی شو خانه ما این است که توانسته بر تجمل ژانری در تلویزیون غلبه کند و سادگی خانواده ایرانی را آن گونه که هست به تصویر بکشد.

به گزارش سایت استودیو نوبین، «مریم جلالی» کارشناس حوزه رسانه در گفت‌وگو با خبرنگار رادیو و تلویزیون فارس درباره این برنامه گفت: در این گونه قالب‌ها و ساختارهای برنامه‌سازی که دوربین وارد خانه افراد می‌شود، فراتر از یک مسابقه، رقابت به سویی پیش می‌رود که فقط عنصر هیجان، تعیین کننده نیست بلکه آموزش نیز تعیین کننده است. این همان (Educainment) یا «آموزش از راه سرگرمی» است. اینها قالب های جدیدی است که برنامه سازان به تازگی در حال تجربه مؤلفه های خاص آن هستند و به سمتی می روند که از این قالب استفاده کنند.

جلالی اظهار کرد: در این بین نکته مهمی که نباید از آن غافل شد، همخوانی این قالب با مبانی فرهنگی کشورمان است. به هر حال منشاء این شکل از برنامه سازی، کشورهای غربی هستند. خانواده های غربی در خیلی از موارد ملاحظات ما را ندارند اما فرهنگ ما مبتنی بر آبروداری است و نمی توانیم همه مؤلفه های زندگی خانواده را روی آنتن رسانه ببریم و همه چیز را رک و پوست کنده منعکس کنیم. چراکه مشکلاتی ایجاد می شود.

وی افزود: اگر هم قرار باشد در ضبط برنامه دکوپاژ داشته باشیم، برنامه از حالت مستند خارج می شود. بنابراین باید در گزینش خانواده ها و نوع چالش هایی که گذاشته می شود ملاحظاتی را در نظر گرفت و دقت کرد. این امر نیازمند دورخیز محتوایی و یک برنامه پژوهشی است. باید این خانواده ها از نظر وضعیت و خاستگاهشان بررسی کرد و بعد فرایند تولید را با بردن دوربین درون خانواده ها آغاز کرد. در نظر گرفتن سبک زندگی خیلی مهم است. ما نمی‌توانیم بدون توجه به فرجام کار از افراد استفاده ابزاری داشته باشیم. آبروی خانواده و احترام به اعضای این نهاد، مهم است. پس در یک مستند مسابقه یا «رئالیتی شو» با چنین محتوایی، باید مرز بین حفظ آبروی خانواده و جذابیت حفظ شود.

تهیه کننده تب تاب عنوان کرد: این که می گویم ما به یک دورخیز محتوایی نیاز داریم برای این است که خانواده باید از جوانب متعدد همچون پیشینه، نوع تعاملات و تاب آوری در برابر چالش ها سنجیده شود نه اینکه صرفاً برای ایجاد هیجان در رسانه، زندگی یک خانواده را به مخاطره بیندازیم.

جلالی با اشاره به این که علاوه بر تماشای این ریالیتی شو از شبکه نسیم به خاطر عضویت در شورای داوری جشنواره جام جم نیز برنامه تلویزیونی خانه ما را به صورت کامل دیده است افزود: یکی از محاسن مسابقه خانه ما این است که توانسته بر تجمل ژانری در تلویزیون غلبه کند و سادگی خانواده ایرانی را آن گونه که هست به تصویر بکشد. این برنامه در عین حال که تصنعی نیست، احساس خوشایند ورود به یک خانواده را در مخاطب ایجاد می کند که همه ما به نوعی از آن خاطره داریم. خانه ما در عین حال برخی روابط را نیز آموزش می دهد.

وی اظهار کرد: با این وجود، تناسب فرم و محتوا نیز باید رعایت شود. شرایط برنامه وقتی خانواده های یزدی شرکت کنندگان در این مسابقه هستند با زمانی که که وارد یک خانواده از اهالی رشت می شویم متفاوت است. اینجاست که رعایت مقتضیات زندگی خانواده ها مهم می شود. نباید به بهانه زیباسازی یا متناسب کردن با ژانر تلویزیون، سبک خاص زندگی خانواده ها دستکاری شود. باید این هنر را داشته باشیم که با وجود بستن کادرهای زیبا، حس و حال و خانواده ها و تعامل افراد را هم به تصویر بکشیم به گونه ای که رنگ بازیگری و تصنعی به خود نگیرد. «خانه ما» در این زمینه تجربه خوبی دارد و هر چه پیش رفته بهتر شده است.

جلالی اشاره ای هم به تداوم خانه ما در هفت فصل کرد و گفت: اصولاً همین تداوم این برنامه تا فصل هفتم موجب شده تجربه خوبی از روابط خانوادگی پیدا کند و خودش را ارتقا دهد. این پیشرفت کیفی در میزانسن و قاب بندی ها خودش را نشان می دهد. برنامه یک روند رو به پیشرفت و توسعه محور داشته است،اما باید مراقب بود تصنعی نشود.

وی افزود: علاوه براین، این برنامه ها باید از مکمل ها و پیوست های رسانه ای در مطبوعات و فضای مجازی برخوردار باشند تا پیامشان امتداد داشته باشد. با همین مکمل های رسانه ای می توان ارتباط با شرکت کنندگان مراحل قبلی را نیز حفظ کرد. اگر اتفاقی یا داستانی در خانواده ای شکل می گیرد باید در رسانه های مکمل برنامه به آن پرداخته شود. این پیوست رسانه ای با اتصال به برنامه هایی که روی آنتن است به امتداد پیام کمک می‌کند.

این کارشناس رسانه عنوان کرد: در مجموع طراحی برنامه باید کاملا مبتنی بر هدف برنامه ساز باشد یعنی بدانیم که هدف فقط سرگرمی است یا مقولاتی همچون نشان دادن تمایز سبک های زندگی، آموزش تعامل بین اعضای خانواده، مدیریت بحران، تصحیح رفتارهای اجتماعی و… هم مدنظر قرار دارد؟

جلالی در انتها به عنوان یک پیشنهاد گفت: می توانیم در بخش هایی که خانواده ها با یک چالش مواجه می شوند، با شیوه های جذاب گرافیکی به یک کتاب معتبر و مورد تأیید متخصصان درباره آن معضل اشاره کرد. کتابی که خواندن آن بتواند به مخاطبانی که در موقعیت مشابه درگیر هستند کمک کند. این موضوع به خلق یا ارائه داده می انجامد و در برنامه های با حجم و گستردگی مستندمسابقه خانه ما، تولید محتوا و ابَرداده‌ها بسیار مهم است.