آشنایی با عوامل ساخت رئالیتی شو؛ بخش اول

حتما برایتان پیش آمده که در حین جستجوی شبکه های تلویزیونی، به یکباره نگاهتان روی یک صفحه قفل شود و تا به خود بیایید متوجه می شوید که زمان زیادی سپری شده و پای تماشای آن برنامه بوده اید. یکی از انواع برنامه هایی که این قابلیت را دارد و می تواند شما را در خود غرق کند، برنامه هایی با سبک رئالیتی شو است که در سالیان اخیر با اقبال بی نظیری از سوی مخاطبان همراه بوده است. مستند مسابقه فرمانده را که یادتان هست؟! آن گونه که از بازخوردهای مخاطبان برمی آید، هنگام پخش این برنامه، تماشاگران پای تلویزیون میخکوب شده و دربرخی سکانس ها و مراحل، خود را همراه با شرکت کنندگان و در میدان مسابقه حاضر یافته و حتی پس از اتمام برنامه نیز مدت ها، حال و هوای آن را با خود همراه دارند. هم چنین ممکن است خود شما پس از تماشای مسابقات خانوادگی نظیر خانه ما چنان غرق در آیتم ها و راهکارهای پیشنهادی برنامه شده باشید که تصمیم بگیرید سبک زندگی خود را در برخی حوزه ها اصلاح و مصرفتان رابه نحو معقولی مدیریت کنید. حتی ممکن است ساعت ها آنچنان با ریالیتی شو جوکر خندیده باشید که اشک از چشمانتان سرازیر شده باشد و تماشای آن آنقدری برایتان مهم باشد که برای دیدن قسمت های جدیدتر، روزشماری کنید.

همه ی این لذت و و هیجانی که پس از دیدن این برنامه ها به شما دست می دهد، نتیجه ی تلاش ها و زحمات گروه تولید است که چنین کار دشواری را مدیریت کرده و به پیش می برند. وقوع اتفاقات غیرقابل پیش بینی در حین تولید، تغییرات لحظه ای، ساعات کاری زیاد، بالابودن سرعت تولید و … سبب می شود که تولید برنامه های واقع نما دشوار به نظر برسد. با این حال، عده ای از تولیدکنندگان با تخصص های مختلفی از نویسندگی تا کارگردانی و فیلمبرداری و تدوین گرفته تا ایده پردازی و اجرا، این ریسک و دشواری را پذیرفته و در ساخت و تولید آن با هم مشارکت می کنند تا خروجی قابل قبولی به مخاطب عرضه کنند.

در این مقاله می خواهیم با شما در خصوص مسوولیت و وظایف برخی از عوامل تولید ریلیتی شو ها و تخصص های لازم برای آن ها سخن بگوییم. پس با ما همراه باشید

مراحل تولید رئالیتی شو

مراحل تولید رئالیتی شو همانند هر برنامه ی دیگری از مراحل پیش تولید و تولید تشکیل شده است که به صورت مختصر و تیتروار به این مراحل اشاره می کنیم:

• داشتن فرضیه یا ایده: رقابت بر سر ایده هاست. یک ایده ی جذاب می تواند برگ برنده و یکی از عوامل موفقیت رئالیتی شو باشد.
• تهیه کنندگی و تامین بودجه
• نویسندگی برنامه
• انتخاب شرکت کنندگان: از آنجا که معمولا یکی از ویژگی های برنامه های واقع نما عدم استفاده از سلبریتی ها و افراد شاخص است و از طریق انتخاب افراد معمولی و قراردادن آنها در موقعیت های خاص، برنامه به پیش می رود و ابهام ناشی از چگونگی واکنش ها و عکس العمل های افراد حاضر در برنامه بر جذابیت آن افزوده است، بنابراین مرحله ی انتخاب شرکت کنندگان مرحله ای مهم و البته دشوار به شمار می آید. عوامل تولید، می بایست متناسب با هریک از ژانرهای رئالیتی شو، ویژگی هایی را برای انتخاب هریک از شرکت کنندگان در نظر گیرند و افرادی را که واجد این ویژگی ها بوده و خواهان حضور در برنامه هستند را انتخاب کنند. این مرحله تقریبا زمان بر بوده و جز با آزمون و خطا، نتیجه ی لازم حاصل نمی شود. برای مثال افرادی که در مستند مسابقه ی فرمانده شرکت کردند، افرادی بودند که توانایی فیزیکی آنها مورد بررسی قرار گرفته و از مراحل ابتدایی گزینش سربلند بوده اند. در غیر اینصورت ضعف و سستی شرکت کنندگان باعث برهم خوردن برنامه و پایین آمدن کیفیت آن می شد.
• فیلمبرداری
• تدوین

عوامل تولید رئالیتی شو

عوامل بسیاری دست به دست هم داده اند تا یک برنامه ی رئالیتی شو تولید شده و در اختیار مخاطبین قرار بگیرد. افراد مختلفی از ایده پرداز و نویسنده گرفته تا فیلمبردار و تدوینگر در این امر مشارکت می کنند. در این مقاله تصمیم داریم به چهار تخصص موردنیاز در تولید برنامه های واقع نما بپردازیم و در ادامه، در مقاله ای دیگر، سایر تخصص ها را به طور مفصل شرح خواهیم داد.

ایده پرداز و اتاق فکر

یکی از جذاب ترین بخش های تولید برنامه های رئالیتی شو، زمانی است که ایده خلق می شود. ایده همان فکر و پیشنهاد است که با تکیه بر اصول حرفه ای به مرحله ی اجرا و پیاده سازی در می آید.

ایده پرداز کسی است که با ذهنی پرسشگر و با تکیه بر قوه ی خیال پردازی اش، به مسائل و جهان اطراف نگاه می کند تا بتواند بهترین ایده را برای تبدیل شدن به برنامه ی واقع نما خلق کند.

اتاق فکری که برای این منظور تشکیل می شود و یا شخص ایده پرداز که به صورت انفرادی اقدام به خلق ایده می کند، باید نیازسنجی کرده و سپس از میان ایده های بسیاری که مطرح شده، بر اساس معیارهای دقیق و در نظرگرفتن اهداف، بهترین ایده را انتخاب کنند. در کنار این، باید به ظرفیت ها و توانمندی های سازمان یا شخص سفارش دهنده نیز توجه کرد و متناسب با آن، ایده را به مراحل اجرایی نزدیک کرد.

یکی از تکنیک هایی که در ایده پردازی مورد استفاده قرار می گیرد و به عنوان بهترین راهکار برای طرح ایده های گروهی است، تکنیک طوفان مغزی است؛ در این روش، افراد مختلفی در جلسات ایده حضور دارند و به صورت آزادانه ایده های خود را مطرح می کنند. ایده هایی که از اصول منطقی پیروی کنند و بیشترین بازخوردها را از گروه به دست آورند، به عنوان بهترین ایده انتخاب می شوند.

تهیه کننده

تهیه کننده می بایست ضمن شناخت ساختارها، تشکیلات برنامه سازی و مقررات مالی، بتواند کلیه ی مراحل ساخت برنامه از همان مراحل ابتدایی ایده و فکر تا تولید نهایی را مدیریت و سازماندهی کند. تهیه کننده ممکن است در برخی پروژه های کوچک، کارگردان و یا تامین کننده ی بودجه نیز باشد. او از نخستین مراحل برنامه ریزی تا پخش، در چرخه ی تولید حضور دارد؛ از این رو می بایست در مرحله ی پیش تولید، عواملی که قصد همکاری در تولید برنامه را دارد، انتخاب نماید. عواملی از قبیل مدیر تدارکات، حسابدار، کارگردان، مدیر تولید و … .

او باید بتواند سرمایه گذار برنامه را قانع کند که در آن پروژه، سرمایه گذاری کرده و به او اطمینان دهد که اثر تولیدشده، جذاب و سودآور خواهد بود.

پس از آنکه فیلمنامه، نهایی شد؛ تهیه کننده اقدام به برنامه ریزی برای تامین مالی پروژه خواهد کرد. در واقع او می بایست هزینه های نقدی اعم از (دستمزد کارگردان و عوامل تولید، هزینه حق انحصار و … ) و هزینه های غیرنقدی اعم از (مراحل فیلم برداری و تدوین، تبلیغات، تدوین، هزینه های فنی و …) را برآورد و برای آن برنامه ریزی کند.

تهیه کننده بیشتر مسوولیت برنامه ریزی، هماهنگی و کنترل و نظارت را بر عهده دارد و مسوول تبدیل ایده به مفهومی سودمند و قابل ارائه به مخاطب است.

نویسنده

پس از اینکه ایده ی اولیه ی رئالیتی شو به تصویب رسید نوبت به نویسندگی آن می رسد؛ نویسندگی در این سبک برنامه، با دیگر گونه های برنامه سازی متفاوت است؛ در این برنامه کار اصلی نویسنده این است که ساختاری دراماتیک از برنامه را طراحی کرده و در ژانرهای مسابقه ای، چالش ها و مراحل را مشخص کند و درباره ی همه ی آنها، برنامه را مشخص کند. یکی از تکنیک هایی که برای جذاب تر شدن مستندمسابقات به کمک نویسندگان می آید، بازی وارسازی یا گیمیفیکیشن (Gamification) است که در راستای سرگرم کنندگی مخاطبان مورد استفاده قرار می گیرد.

کارگردان

کارگردان، کسی است که مهره ای کلیدی در تولید رئالیتی شو به شمار می رود و در حقیقت بیشترین مسوولیت بر عهده ی اوست. کارگردان می بایست در تمام مراحل تولید حضور داشته و گاهی برای ضبط برخی برنامه ها، به سفرهای کاری نیز برود.

آنچه که از کارگردان انتظار می رود، تبدیل ایده، طرح و فیلمنامه به صدا و تصویر، پیشبرد مراحل رئالیتی شو و رفع بحران ها و مشکلات پیش آمده در صحنه ی تصویربرداری برنامه های واقع نماست.

از آنجاکه قبلا درخصوص ویژگی این نوع برنامه ها با هم سخن گفتیم، غیرمنتظره بودن و غافلگیری از ویژگی های ذاتی رئالیتی شو می باشد و چنانچه کارگردان، مهارت مدیریت بحران نداشته باشد، در مواجهه با این اتفاقات و مشکلات، ممکن است قافیه را باخته و باعث توقف فرایند تولید شود. کارگردان باید ضمن انتخاب نماها، بر مکان قرارگیری دوربین و حرکات و دیالوگ های مجری نظارت داشته باشد و در طول ضبط برنامه نیز دستورها و پیشنهادهای لازم را به عوامل تولید و مجری و … اعلام کند.

معمولا فکر نهفته در فیلم و شکل نهایی اثر، محصول فعالیت کارگردان است. کارگردان گاهی در مقام ایده پرداز، نویسنده و حتی تهیه کننده ی برنامه ی رئالیتی شو نیز ظاهر می شود. او باید بتواند حین تولید تصمیم های خلاقانه بگیرد و برای پیشبرد صحیح اثر، تعاملی سازنده و درست با سایر عوامل تولید برقرار نماید.

سخن آخر

آنچه مسلم است اینکه یک رئالیتی شوی موفق که مورد استقبال بی نظیر مخاطبان قرار گرفته، از ابتدای مسیر و از مرحله ی ایده تا زمانی که به مرحله ی تولید و اجرا درآمده، با چالش های بسیاری مواجه بوده است. ولی مدیریت صحیح بحران ها و چالش ها و تعامل و مشارکت صحیح اعضای تولید سبب کسب نتایج رضایت بخش شده و این اتفاق، مرهون تلاش های گروه تولید است و افراد مختلف با تخصص هایی که دارند، بخشی از کار را بر عهده می گیرند. ما در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با برخی از این تخصص ها آشنا کنیم. برای اینکه با سایر تخصص های نیز آشنا شوید، مقاله ی بعدی ما را از دست ندهید!