معرفی 10 تا از مشهورترین ریالیتی‌شوهای جهان

به قلم: فرزانه کوزه گران

شاید شما هم این روزها اصطلاح «ریالیتی‌شو» زیاد به گوشتان خورده باشد، اما دقیقاً ندانید منظور آن چیست؟
اگر تاکنون برنامه‌هایی مانند فرمانده، خانه ما، بریم بسازیم و اخیراً کارویا را از تلویزیون دیده باشید قطعاً با این قالب آشنایی پیدا کرده‌اید!

باید گفت اگرچه ساخت ریلیتی‌ شو در ایران سابقه‌ی چندان طولانی‌ای ندارد و یک ژانر جدید به نظر می‌رسد، اما این گونه از مجموعه‌های تلویزیونی به شکل فعلی از در اواخر دهه90 و اوایل سال ۲۰۰۰، ابتدا در تلویزیون‌های آمریکا و بعد در دیگر کشورهای جهان رواج پیدا کرده است و به دلیل سبک متفاوتش با سایر برنامه‌های تلویزیونی، از همان ابتدا طرفداران زیادی هم داشته است… .

در مقاله «آشنایی با انواع ژانرهای ریالیتی شو» به مفهوم رئالیتی شو و انواع ژانرهای آن پرداخته ایم. در ادامه به معرفی چند ریلیتی شو معروف جهانی خواهیم پرداخت.

ریالیتی‌شو چیست؟

ریالیتی‌شو در واقع یکی از انواع برنامه‌های تلویزیونی است که موقعیت‌هایی از زندگی واقعی افراد را به صورت مستند به تصویر می‌کشد. معمولاً در این نوع برنامه‌ها، به‌جای بازیگران حرفه‌ای، مردم عادی و ناشناس، برای مثال اعضای یک خانواده یا گروه‌های دوستی، حضور دارند که در موقعیت‌های ویژه و تجربه‌نشده‌ای که از قبل توسط تیم تولید برنامه طراحی شده‌است قرار می‌گیرند و عملکرد و عکس‌العمل واقعی و طبیعی آنها در هر موقعیت‌ به تصویر کشیده می‌شود؛ به همین سبب هم هست که این ژانر ریالیتی‌شو (Reality show) یا واقع‌ نما نامیده می‌شود.

تا قبل از به‌وجود آمدن این‌گونه از برنامه‌سازی، تعامل تلویزیون با مخاطبانش یک‌طرفه بود اما با پیدایش این قالب مخاطبان معمولی نیز توانستند به تلویزیون راه پیدا کنند. در نتیجه ارتباطی دوطرفه بین برنامه‌سازان و مخاطبان به‌وجود آمد که همین امر موجب جذاب‌تر شدن این برنامه‌ها شد.

معروف‌ترین ریالیتی‌شوهای جهان کدامند؟

برای اینکه بیشتر با این نوع از برنامه‌های تلویزیونی آشنا شویم در ادامه به معرفی چند نمونه از بهترین ریالیتی‌ شوهای خارجی خواهیم پرداخت:

The Real World

این برنامه تلویزیونی که به عنوان پایه‌گذار سبک ریالیتی‌شوی مدرن شناخته می‌شود، از طریق MTV و Bunim-Murray Productions و از سال 1992 تاکنون تولید شده است. این ریالیتی‌شو که برای اولین بار در سال 1992 با الهام از مجموعه مستند PBS از یک خانواده آمریکایی در سال 1973 پخش شد، طولانی‌ترین برنامه در تاریخ MTV است.

در این برنامه، حدود هفت یا هشت بزرگسال جوان انتخاب می‌شوند تا در حالی که دائماً زیر نظر دوربین‌های فیلمبرداری هستند، به طور موقت با هم در یک اقامتگاه زندگی کنند.

Survivor

یک مسابقه تلویزیونی رئال است که پخش آن در ماه مه ۲۰۰۰ در شبکه‌ی سی‌بی‌اس شروع شد. در این برنامه، گروهی از افراد در یک محل دنج و دورافتاده مانند جزیره قرار داده می‌شوند و در چالش‌های مختلف شرکت می‌کنند؛ این افراد به دو گروه تقسیم می‌شوند که هیچ امکان رفاهی در اختیارشان نیست و هر گروه باید خودشان سعی کنند با کمک‌گرفتن از محیط، غذایشان را تهیه کنند و برای خودشان محلی برای اقامت تدارک ببینند. پاداش گروه برنده این است که تمام افراد گروه در مرحله بعدی شرکت خواهند کرد و گروه بازنده یکی از افرادشان را از طریق رأی سایر افراد گروه‌شان از دست می‌دهند. مسابقات و حذف افراد بدین ترتیب ادامه می‌یابد تا اینکه در نهایت تنها یک‌نفر باقی می‌ماند و مبلغ یک میلیون دلار برنده می‌شود.

American Idol

برنامه‌ای تلویزیونی، محصول شبکه تلویزیونی فاکس آمریکا و ساخته‌ی سایمون فولر است. این برنامه در یازده ژوئن ۲۰۰۲ به منظور جستجوی ستاره های جدید موسیقی آغاز شد و تاکنون به عنوان یکی از برنامه‌های پرمخاطب ادامه دارد. این برنامه بر اساس رتبه‌بندی «نیلسن» از سال ۲۰۰۲ تاکنون، یکی از محبوب‌ترین برنامه‌ها در تاریخ تلویزیون آمریکا محسوب می‌شود. هدف این برنامه کشف بهترین خواننده در این کشور بر اساس رأی بینندگان است. (برندگان این برنامه توسط مردم و از طریق تلفن، اینترنت و پیام کوتاه انتخاب می‌شوند.)

DIY SOS

یک مجموعه دیدنی و سرشار از احساس که از سال 1999 تا کنون در شبکه جهانی بی‌بی‌سی به نمایش درآمده است و در آن گروهی به طور داوطلبانه به افراد نیازمند برای ساختن و نوسازی خانه‌هایشان کمک می‌کنند.

در هر قسمت از این برنامه «نیک نالز» و گروهش، تماسی از یکی از مردم برای کمک دریافت می‌کنند و سپس با کمک دوستان، خانواده و افراد محلیِ داوطلب، تلاش می‌کنند تا خانه‌های افراد نیازمندِ کمک را در سراسر بریتانیا تعمیر کنند و شرایط آن را بهبود بخشند. افراد تیم تلاش می‌کنند تا به سرعت کارهای زیاد و پر زحمت را در مدت کوتاه تنها چند روز انجام دهند. این گروه هر هفته با چالشی جدید و متفاوت روبرو می‌شود. این مستند در زمان پخش با استقبال 96 درصدی بینندگان مواجه بوده است.

پروژه مد (Project Runway)

این برنامه محصول کشور آمریکاست و همانطور که از اسمش پیداست درباره طراحی مد ساخته شده‌است. پروژه مد از سال 2004 از شبکه «براوو»، روی آنتن رفته است و تاکنون حدود 251 قسمت از این برنامه پخش شده است. در این مسابقه، شرکت‌کنندگان باید در یک زمان مشخص و با وسایل و دستورالعمل‌های از پیش تعیین شده، بهترین لباس‌ها را طراحی کنند و هر هفته معمولا یک یا دو طراح از دور رقابت حذف می‌شوند. در هر فصل در نهایت چند طراح باقی می‌مانند که این فینالیست‌ها باید مجموعه‌ مدی برای رویداد New York Fashion Week طراحی کنند. بعد از ارائه طراحی‌ها، داوران برنده این رقابت را انتخاب می‌کنند.

Pimp My Ride

یک برنامه‌ی ریلتی‌شو تولیدشده توسط شبکه ام‌تی‌وی است. هر قسمت این برنامه شامل خودروهای قدیمی و خرابی ‌بود که در وضعیت بدی قرار داشتند، که بازگردانی و احیای‌شان به نسخه‌ی اصلی آن به میزبانی اکسزی‌بیت بود. به تازگی شبکه ام‌تی‌وی۲ پخش قسمت پیمپ مای راید انگلستان را به میزبانی دی‌جی «تیم وست وود» آغاز کرده است.

The Great British Bake Off (اغلب مخفف Bake Off یا GBBO)

یک مسابقه پخت تلویزیونی در انگلیس است که توسط لاو پروداکشنز تولید می‌شود و در آن گروهی از شیرینی‌پزان آماتور در چند دور با یکدیگر رقابت می‌کنند و تلاش می‌کنند با مهارت آشپزی شان، گروهی از داوران را تحت تأثیر قرار دهند. در هر دور یک شرکت‌کننده از مسابقه حذف می‌شود و برنده از بین مسابقه‌دهندگانی که به فینال می‌رسند انتخاب می‌شود. اولین قسمت در 17 آگوست 2010 با پخش چهار سریال اول آن از بی بی سی 2 پخش شد تا اینکه محبوبیت روزافزون آن باعث شد بی بی سی آن را برای سه سری بعدی به بی بی سی وان منتقل کند.

Shark Tank

این برنامه یکی دیگر از بهترین رئالیتی‌شوهای آمریکایی‌ست که از ماه اوت ۲۰۰۹ از کانال ای بی سی آمریکا پخش شده است. تا کنون حدود 279 قسمت از برنامه Shark Tank به روی آنتن رفته و همچنان در حال ساخت است.

در این برنامه افراد عادی‌ای که می‌خواهند تجارت خود را شروع کنند ایده‌ی خود را در مقابل ۵ سرمایه‌گذار موفق که به شارک معروف هستند، معرفی می‌کنند تا شارک‌ها تصمیم بگیرند که روی کسب‌وکار کدام یک از آنها سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاران (شارک‌ها) با سوالات گوناگون ایده‌ی آن‌ها را بررسی می‌کنند و در انتها، یا ایده را برای سرمایه‌گذاری مناسب تشخیص داده و معامله می‌کنند یا اینکه آن را رد می‌کنند. گاهی بین شارک‌ها رقابت شدیدی برای ربودن ایده‌ها ایجاد می‌شود و سعی می‌کنند با پیشنهاد بهتر در اجرای ایده و عرضه آن به بازار از سایر شارک‌ها پیشی بگیرند.

این برنامه در طول دوره پخشش به‌شدت موفق بوده و تا کنون 4 بار جایزه امی بهترین برنامه رئالیتی‌شو را دریافت کرده است.

Say Yes to the Dress

یک برنامه‌ی ریلتی‌شو آمریکایی در TLC است که رویدادهای فروشگاه Kleinfeld Bridal در منهتن را دنبال می‌کند. این مجموعه پروسه‌ی فعالیت همکاران فروش، مدیران و … را در کنار عروس‌ها و در هنگام جستجوی لباس عروس مناسب مراسم‌شان نشان می‌دهد. از مضامین اصلی این برنامه می‌توان به توصیه‌های گسترده دوستان و خانواده در مورد لباس عروس، توانایی پیداکردن یک لباس عالی و کامل از هر جهت برای کمک به عروس و کمک به او برای مواجهه با نگرانی‌های مربوط به وزن و تصویر بدن و همچنین چالش بودجه، به ویژه در مورد لباس‌های کلاینفلد است. لباس‌های فروخته شده در این نمایشگاه از 1300 تا 40 هزار دلار است.

Undercover Boss

یک مجموعه تلویزیونی است که ابتدا در سال 2009 از کانال 4 انگلیس شروع به کار کرد و توسط استیون لمبرت ساخته شد و پس از آن در بسیاری از کشورها نیز تولید شده است. قالب این برنامه به‌تصویرکشیدن تجربه‌ی مدیران ارشد است که در شرکت‌های شخصی خود به صورت مخفی مشغول به کار می‌شوند تا نحوه‌ی کار واقعی بنگاه‌ اقتصادی‌شان و نحوه‌ی بهبود آن‌ها را شناسایی کنند و همچنین کارمندان سخت‌کوش را شناسایی و به آنها پاداش دهند.

سخن پایانی

همانطور که در معرفی نمونه‌های خارجی اشاره شد، ریالیتی‌شو یکی از قالب‌های پرطرفدار تلویزیونی است که در طیفی میان مستند، سرگرمی، آموزش و درام تعریف می‌شود و در آن الگوی رفتاری زندگی روزمره به صورت مستندگونه به نمایش گذاشته می‌شود.

این برنامه‌ها به‌طور معمول بدون فیلم‌نامه و دارای موقعیت‌هایی مانند زندگی واقعی هستند و معمولاً افرادی معمولی و غیر از بازیگران حرفه‌ای در آنها حضور پیدا می‌کنند و اتفاقا یکی از دلایل جذابیت این برنامه‌ها واکنش‌هایی‌ست که شخصیت‌های عادی در موقعیت‌های مختلف از خود نشان می‌دهند.

ریالیتی‌شوها در قالب‌های متفاوتی ساخته می‌شوند و با توجه به تعداد بالای مخاطبان می‌توانند نقش مهمی در اقتصاد صنعت تلویزیون داشته باشند. در صنعت تلویزیون جهان، تولید ریالیتی‌‍‌شوها روزبه‌روز در حال افزایش است و این برنامه‌ها طرفداران پروپاقرص خود را دارند و حتی گاهی اوقات حکومت‌ها از آن‌ها به‌عنوان ابزار پروپاگاندا و بازتاب ایدئولوژی‌های خود استفاده می‌کنند.

در ایران نیز چند‌سالی‌ست که پای این برنامه‌ها به تلویزیون و شبکه‌ی نمایش خانگی باز شده و بینندگان ایرانی تا حدودی با ساختار این برنامه‌ها آشنا شده‌اند که معمولا با نام «مستند مسابقه» شناخته می شوند؛ با این وجود به نظر می‌رسد این‌ گونه‌ی‌ محبوب جهانی، تا حد زیادی در کشور ما مغفول مانده و تلویزیون ایران به‌جز چند نمونه، برنامه‌ی چندانی برای ارائه‌ی این قالب به مخاطب نداشته است؛ بنابراین انتظار می‌رود که این‌گونه جذاب و تاثیرگذار برنامه‌سازی در دنیا، بتواند جایگاه مناسبی در ایران پیدا کند و با بهه‌گیری از تجربه‌ی ساخته‌های قبلی در این حوزه، شاهد ساخت آثاری از این دست و متناسب با فرهنگ و ذائقه ایرانی باشیم.